روش وسیره نیک پیامبربزرگ اسلام (ص)

روش و سیرة نیک پیامبر اسلام «ص» :
---------------------------------------------------
با وجود همه ناآگاهی های مردم سلوک پیامبربزرگ اسلام«ص» در مقابل شان مملو از محبت عطوفت و مهربانی بوده وبا همه آنها احترام - ومهربانی داشته و با حوصله مندی تمام بدون هیچ نوع سختگیری بلکه باقلب رئوف ومهربان خویش باهمه رفتار- وکردارنیکو داشته اند وباهمه کس با حسن خلق و روش نیکو رویه ورفتار میکردند که قرآن کریم ازسلوک ایشان بنام (خلق عظیم )یادکرده. بطور مثال در سیرة نیک پیامبر اسلام«ص» میخوانیم که شخص اعرابی که لکنت زبان داشته و حرف لام را تلفظ کرده نمیتوانسته و بجای حرف لام حرف میم را تلفظ میکرده. در سئوالی از رسول خدا «ص» با همین لکنت و گنگی زبان خود می پرسد: که در سفر روزه گرفتن آیا کار خوبی است؟ پیامبر اسلام با همان لکنت زبان به مثل خودش به او جواب میدهند که در سفر روزه گرفتن کار خوبی نیست که جواب پیامبر «ص» با این شیوه باعث خوشحالی سائل میگردد. عبارت سئوال اعرابی و جواب پیامبر اسلام به این محتوی بوده که سایل سؤال میکند: (امن امبرم صیام فمسفر؟) پیامبر «ص» در جوابش به مثل خود او میفرمایند (لیس من مبرم صیام فمسفر) که اصل عبارت صحیح عربی آن چنین خواهد بود. (امن البر صیام فی السفر؟) (لیس من البر صیام فی السفر).
اینها همه نمایانگر برخورد نیک با مردم و بیانگر روش تادیبی رسول گرامی اسلامی برای امتش میباشد . 
و یا حدیث دیگری که مفهوم و محتوای آن از این قرار است«1» روزی پیامبر اسلام «ص» با یاران با وفایش در مسجدی نشسته بودند. ناگهان شخص اعرابی (بادیه نشینی) وارد مسجد گردیده بدون اعتنا به حضور پیامبر اسلام درگوشة از مسجد رفع حاجت کرد، که این عمل زشت آن باعث ناراحتی یاران پیامبر اسلام شده تا جایی که بعضی از ایشان میخواستند شخص اعرابی را تنبیه کنند که پیامبر اسلام فرمودند مزاحمش نشوید و امر فرمودند تا دلوی آب از چاه برداشته و بر روی کثافت های اعرابی بپاشند و مسجد را پاک و تمیز نمایند.
و یا زمانی که پیامبر اسلام دو تن از اصحاب خویش را جهت دعوت مردم به دین اسلام به شهر یمن و اطراف آن فرستادند بر ایشان تأکید و سفارش نمودند که بر مردم سختگیری ننموده و مراعات حال مردم را بنمایند و توصیة جناب ایشان چنین بوده است: (بر مردم آسان بگیرید، سختگیری ننمائید، مردم را بشارت و مژده دهید و بیزارشان مسازید و از یکدیگری خود در کارهای خیر و نیکی اطاعت و فرمانبرداری داشته باشید)1. که محتوای حدیث پیامبر اسلام برای مسلمانان چنین مقصودی را واضح میسازد که داعی اسلام به هیچ صورتی نباید مردم را به تنگ آورده و سخت گیری و تشدد گرایی را پیشه کند زیرا سخت گیری و تشدد گرایی سبب تنفر و بیزاری مردم از دین میگردد. بلکه داعی دین باید با جبین باز و چهرة گشاده با تکیه بر حکمت و موعظه حسنه و با بشارت و مژده دهی برای مردم وارد صحنه دعوت گردد و از تهدید و ترسانیدن مردم که باعث تنفر و انزجار شان میشود جداً پرهیز و اجتناب نموده و با مردم به شکل خودمانی و صمیمی و از راه عطوفت و مهربانی وارد صحبت و گفتگو گردد. 
چنانچه میبینید خداوند«ج» در قرآنکریم پیغمبر خود را که از جملة مهربان ترین انسانها در روی زمین بوده چنین مورد خطاب قرار میدهد: (به سبب رحمتی که از جانب خدا است، نرم دل شدی، برای ایشان (امت) و اگر می بودی تو تند خوی و سخت دل هر آئینه پراکنده میشدند از پیرامون و اطراف تو پس در گذر از ایشان و آمرزش بخواه برای ایشان و مشوره کن در کارها با ایشان پس زمانی که عزم کردی توکل بر خدا کن که خداوند متوکلین را دوست میدارد.)2 
قرآن کریم پراکنده شدن مردم را مربوط به تندخویی و خشونت دانسته و الفت، نزدیکی و تجمع آنها را به حسن برخورد، رفق و رأفت پیامبر «ص» در ارتباط میداند که میفرماید: (ای پیغمبر! اگر سخت دل و تند خوی میبودی از اطراف تو مردم پراکنده میشدند مگر بواسطة رحمت خداوند نرم دل و خوشخوی گردانیده شده ای که این هم از فضل و مرحمت الهی است که مانند تو پیغمبری مهربان و نرم دل و با حوصله را برای ایشان فرستاده است. اگر سخت دل و تندمزاج می بودی مردم یقیناً از دورتو پاشان میگردیدند، چنانچه: صاحب تفسیر کابلی در تفسیر این آیه چنین مینویسد: 
اگر از آنها بالفرض خطایی صادر میگردید و توسخت بازخواست شان میکردی ممکن از خجالت و دهشت هرگز به تو نزدیک شده نمیتوانستند. و بدین طریق این مردم از خیر و سعادت بزرگ بی بهره می ماندند و شیرازة امت اسلام از هم می پاشید. اما خداوند «ج» تو را نرم دل و حلیم آفریده و تویی که از نقطه نظر اصلاح از تقصیر آنها اغماض مینمایی و بر ایشان منت نمیگذاری.)3 
البته مفهوم سهل و آسانگیری با مردم این نیست که شخص داعی اسلام در تبلیغ احکام اسلامی تا حدی بی کفایتی سقوط کرده و هیچ احساس مسئولیت و حساسیتی نسبت به مسایل دینی از خود نشان ندهد و خدای نخواسته دساتیر و مقررات اسلامی را به دیدة بی مبالاتی بنگرد، تا نعوذ باالله بازیچة دست تصور گردد. زیرا این چنین روش هم در شان داعیان اسلام نیست. بلکه در روش دعوت و تبلیغ اسلامی مثلی که مبلغ نباید تشدد و افراط گرایی را پیشه کند، به همان اندازه هم نباید بی مبالاتی و تفریط بیجا از خود نشان دهد بلکه باید حالت اعتدال و انضباط معنوی و وقار اسلامی را حفظ و مراعات نماید. و حسن خلق و تکیه بر حکمت و موعظه حسنه را در هیچ حالتی فراموش خود نسازد زیرا پیامبر اسلام «ص» در حدیث دیگری چنین میفرمایند: (هیچ چیزی در روز قیامت در ترازوی حسنات بندة مومن سنگین تر از اخلاق نیکو و حسن خلق او نبوده و خداوند «ج» انسانهای بدزبان، بدگفتار و بدکردار را دوست نمیدارد)4. لذا دعوت به اسلام با زبان تند و گفتار زشت نمیتواند روش پسندیده برای داعی اسلام باشد.

منابع:
صیح البخاری
مسند امام احمد حنبل
قرآن کریم سورة آل عمران آیه 109
تفسیر کابلی
حدیث شریف به روایت ترمذی «رح» .